Dieta BARF dla Psa: Jak Zacząć? O Czym Pamiętać?

BARF to dieta, która zapoczątkowała żywieniową rewolucję wśród właścicieli psów. Została ona spopularyzowana w latach 90 przez doktora Iana Billinghursta, australijskiego weterynarza i prekursora w branży surowej karmy dla zwierząt domowych. Od tego czasu surowe żywienie stało się rozpoznawalne jako naturalna i bezpieczna praktyka żywieniowa dla psów i kotów. Właściciele psów stosujący tę metodę chwalą ją i wymieniają wiele zalet, takich jak błyszcząca sierść, brak problemów skórnych i alergii, redukcja kamienia na zębach i świeższy oddech, sprawniej funkcjonujący przewód pokarmowy, silniejsza odporność i więcej energii.

BARF dla Psa: Co to Znaczy?

Skrót "BARF" oznacza "Biologically Appropriate Raw Food". Dosłownie chodzi o karmienie psów i kotów pokarmem, do którego ewoluowały przez miliony lat, a więc pożywieniem biologicznie odpowiednim dla gatunku.

Surowa dieta dla psów nie jest w teorii aż tak skomplikowana. Jest to po prostu karmienie nie poddanym obróbce termicznej, surowym mięsem. Dieta BARF dla psa to jednak coś więcej niż tylko surowe składniki. To idea karmienia zwierząt w sposób, w jaki jedli ich przodkowie. Psy i koty naturalnie posiadają cechy typowych mięsożerców, których zęby i przewody pokarmowe są stworzone do konsumpcji i trawienia mięsa, kości i narządów.

Jeżeli chodzi o surowe żywienie zwierząt, to często panuje tu przekonanie, że karma BARF dla psów to tylko mięso. Nie jest to do końca błędne założenie, ale najlepsza surowa dieta dla psów musi zawierać wszystkie niezbędne składniki odżywcze, a więc nie tylko mięso mięśniowe, ale również narządy, kości, a także owoce, warzywa, algi i inne dodatki, tak aby dieta ta była w pełni zbilansowana i pozwoliła na prawidłowy rozwój oraz zdrowie naszych zwierząt. Niekompletna lub niezbilansowana dieta może powodować problemy zdrowotne z powodu niedoborów lub niedożywienia, i może odbijać się na zwierzaku przez resztę jego życia. Surowa dieta jest bogata w białko, ma umiarkowaną zawartość tłuszczu oraz zawiera minimalne ilości węglowodanów.

Główne składniki diety BARF dla psa to:

• Mięso
• Surowe kości
• Narządy wewnętrzne
• Owoce i warzywa
• Suplementy

Czy BARF jest dla każdego Psa?

Na początek należy liczyć się z faktem, że dieta składająca się głównie z surowego mięsa może nie zapewniać kompletnego i zbilansowanego odżywiania, jakiego potrzebuje pies.

Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku szczeniąt, których potrzeby żywieniowe są złożone, i różnią się od siebie w zależności od ich wagi, wzrostu i rozwoju. To samo dotyczy starszych psów. Szczenięta szybko się rozwijają, mają więc złożone potrzeby pokarmowe. Starsze psy mogą mieć słabszy układ odpornościowy lub bardziej wrażliwy układ trawienny niż młodsze psy, więc ich potrzeby żywieniowe mogą być inne. Za każdym razem, gdy zmieniasz dietę swojego psa, zwłaszcza jeśli jest starszym psem lub jest szczeniakiem, powinieneś najpierw porozmawiać ze swoim weterynarzem.

Konsultacja z lekarzem weterynarii pozwoli na określenie zapotrzebowania na konkretne składniki w diecie pacjenta, oraz w drugą stronę, wskaże on które składniki warto wykluczyć z diety, a także przeprowadzi w razie potrzeby niezbędne przed wprowadzeniem nowej diety badania. Warto również udać się na konsultacje do doświadczonego dietetyka zwierzęcego. Weźmie on pod uwagę wszystkie czynniki, i zapewni holistyczne podejście do pacjenta. Współpraca właściciela z lekarzem weterynarii i dietetykiem zwierzęcym skutecznie ograniczy wszelkie związane z surową dietą ryzyka, i stanowi tutaj bezwzględny przepis na sukces.

Jest to ważne zwłaszcza w kontekście psów które cierpią aktualnie na konkretne choroby, bądź miały problematyczne epizody w przeszłości. Ponieważ karmy BARF są zwykle bogate w białko, nie są one odpowiednie na przykład dla psów z chorymi nerkami lub wątrobą. Zbyt duża ilość białka obciąża te narządy, co może pogorszyć ich stan. Tak więc jeżeli nasz pies cierpi na chorobę nerek, zdecydowanie warto sięgnąć po karmę wspomagającą pracę nerek, skrojoną specjalnie na jego potrzeby, natomiast w chorobach wątroby zaleca się karmy z wysoką zawartością witamin.

Największym wyzwaniem w przypadku diety BARF nie jest dostarczenie odpowiedniej proporcji mięsa czy warzyw, a zapewnienie odpowiedniej ilości witamin i minerałów. Jeśli skład posiłków jest nieprawidłowy, może to prowadzić do niedoborów lub nadmiaru mikroelementów.

Istnieje jeszcze jedno zagrożenie związane z surową dietą, którym jest zakażenie bakteryjne. Karmiąc psa gotowymi karmami komercyjny, lub nawet przygotowując jedzenie samemu, jednak podając wyłącznie mięso poddane obróbce termicznej, nie musimy się obawiać zakażenia. Jednak w przypadku diety surowej nasze zwierzęta są narażone na skażenie bakteriami czy pierwotniakami, które mogą spowodować, że pies poważnie zachoruje. A nawet jeśli pies nie zachoruje, może on przenieść bakterie do gospodarstwa domowego, które mogą zostać przekazane na inne zwierzę lub człowieka. Dlatego należy pamiętać o kupowaniu dobrego jakościowo mięsa ze sprawdzonego źródła, a także dokładnym myciu rąk i produktów spożywczych podczas przygotowywania posiłku.

Dieta BARF dla Psa: Jak Zacząć?

Na początek warto porozmawiać z dietetykiem zwierzęcym i lekarzem weterynarii, aby upewnić się, że dieta jest zbilansowana i odpowiednia dla Twojego psa. Jeśli weterynarz stwierdzi, że Twój pies potrzebuje suplementacji, wtedy bez obaw możesz dodać zalecany suplement do diety swojego psa.

Jeżeli chodzi o zmianę diety psa, warto działać w myśl „powoli do przodu”. Im bardziej drastyczna jest zmiana, tym większe prawdopodobieństwo, że pies będzie miał trudności z przejściem na nowy tryb żywienia.

Mimo, że niełatwo jest porównywać gotowe karmy komercyjne z dietą BARF, możemy na początek spróbować tak zbilansować nowe, przygotowywane przez nas samodzielnie posiłki, aby składem były jak najbardziej zbliżone do składu naszej starej karmy.

Warto również zacząć od podawania psu gotowych karm BARF. Wysokiej jakości karma powinna być bogata w mięso, niskowęglowodanowa i jak najbardziej naturalna, pozwalając organizmowi zwierzęcia na przystosowanie się do pozyskiwania składników odżywczych z produktów spożywczych. To właściciel zna zdrowie układu pokarmowego swojego zwierzaka najlepiej. Wybierz więc metodę z którą czujesz się najbardziej komfortowo. Zawsze jednak należy być przygotowanym na możliwą reakcję ze strony układu pokarmowego, taką jak alergie czy biegunki.

Może się tak zdarzyć, że dostosowanie nowej diety do naszego psiaka będzie się opierało na metodzie prób i błędów. Często w celu monitorowania samopoczucia ludzcy dietetycy kliniczni zalecają swoim pacjentom prowadzenie dziennika posiłków. Warto przyjąć podobną strategię przy zmianie diety psa na dietę BARF. Założenie dziennika w którym będziemy zapisywać przepisy, składniki na które pies reaguje dobrze i źle, jego preferencje smakowe, a także wypróżnienia wypróżnień psa, może okazać się niezwykle przydatne nie tylko do stworzenia idealnej diety, ale także będzie w stanie odpowiedzieć na pytania zadawane przez weterynarza w razie potrzeby wizyty w gabinecie.

Podobnie jak w przypadku zmiany diety u ludzi, na przykład z mięsnej na wegańską, zawsze zaleca się stopniowe przejście. Przejście z diety przetworzonej, na dietę surową może być trudne dla organizmu psa, dlatego należy to robić stopniowo i ostrożnie, bez zbędnego pośpiechu.

Na początek możemy spróbować zastosować się do poniższego modelu zmiany diety, możliwe jednak, iż nasz weterynarz zaleci jeszcze wolniejsze przejście.

Tydzień 1: 25% karmy BARF i 75% starej karmy

Tydzień 2: 50% karmy BARF i 50% starej karmy

Tydzień 3: 25% karmy BARF i 75% starej karmy

Tydzień 4: 100% karmy BARF

A więc jak się robi BARFa dla psa? Podstawowy posiłek zawiera zwykle podane niżej proporcje:

• 50% mięso
• 20% podroby
• 15% kości
• 10% warzywa
• 5% owoce

O czym pamiętać przy diecie BARF?

Psy potrzebują wystarczającej ilości kalorii, aby zaspokoić swoje zapotrzebowanie energetyczne. Dzienne zapotrzebowanie kaloryczne psa zależy od etapu jego życia i poziomu aktywności. Lekarz weterynarii może pomóc określić, ile kalorii potrzebuje pies każdego dnia.

Bardzo ważną rolę w diecie psa odgrywa białko. Zapewnienie psu różnych źródeł białka w diecie jest najważniejszą częścią żywienia surową dietą, ponieważ każde białko zwierzęce ma inny skład aminokwasów, minerałów i kwasów tłuszczowych.

Oprócz zapotrzebowania kalorycznego i zróżnicowanych źródeł białka, należy wziąć pod uwagę między innymi następujące kwestie:

• Podawanie odpowiednich ilości mięsa
• Uwzględnienie składników odżywczych pochodzenia roślinnego
• Indywidualne zapotrzebowanie na mikroelementy
• Zaleca się również gotowanie niektórych źródeł węglowodanów (zwłaszcza tych, które zawierają w sobie dużo skrobii, gdyż zdecydowanie ułatwia to trawienie)
• Zagrożenie zakażenia mikroorganizmami bytującymi w mięsie (zawarte w surowym mięsie wirusy, bakterie i pierwotniaki mogą być nie tylko przyczyną chorób psa, ale również ludzi)
• Upewnienie się, że dany składnik nie jest trujący dla naszego psa

Zawsze sprawdzaj każdy składnik, aby wiedzieć, że jest bezpieczny dla psów! Wszyscy wiedzą, że czekolada czy cebula mogą prowadzić do poważnego zatrucia. Ale już niewiele właścicieli jest świadomych, że trujące są również np. winogrona (również rodzynki), których spożycie przez naszego psa ma opłakane skutki dla jego nerek.

Pod żadnym pozorem nie możemy psom podawać więc winogron, awokado, czosnku, cebuli, bakłażana, ani zielonej papryki. Lista jest jednak oczywiście dłuższa. Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do bezpieczeństwa danego produktu spożywczego, warto zapytać naszego weterynarza. Wystarczy choćby szybki telefon do naszej przychodni. Pracownicy na pewno chętnie podzielą się informacją, a nam zaoszczędzi to dużo możliwego stresu.

Jak wspomniane było w akapicie wyżej, warto kontrolować również na jakość stolca, aby sprawdzić, czy posiłki są prawidłowo trawione. Nie musimy w tym celu specjalnie zakładać wyżej wspomnianego dzienniczka, jednak zawsze warto chociażby „rzucić okiem”. Jeśli stolec psa jest nieprawidłowy, wodnisty lub wykazuje oznaki zaparcia, konieczna może być zmiana podejścia przy przechodzeniu na surową dietę.

Nigdy nie należy podawać psom gotowanych lub wędzonych kości, zwłaszcza z kurczaka. Kości poddane obróbce termicznej są dużo bardziej kruche, łatwo się łamią i odpryskują, i mogą utknąć w przełyku zwierzęcia lub, jeśli zostaną połknięte, mogą spowodować zadławienie, niedrożność czy perforacje przewodu pokarmowego.

BARF dla Szczeniaka: Tak czy Nie?

Generalnie dieta szczeniąt różni się od diety dorosłych psów. Szczenięta powinny być karmione 3 do 4 razy dziennie. Dorosłe psy natomiast można karmić tylko dwa razy dziennie. Wynika to z intensywnego okresu jakim jest w życiu psów dorastanie, oraz wyższe zapotrzebowanie kaloryczne szczeniąt.

Na etapie wzrostu i rozwoju szczenięta potrzebują na przykład więcej wapnia i fosforu niż dorosły pies, tyle aby ich kości rozwijały się prawidłowo. Wiele zaburzeń układu kostnego jest spowodowanych niewłaściwą dietą i nadmiernym karmieniem w młodym wieku, dlatego jakość i ilość podawanego pokarmu odgrywa ważną rolę w zapobieganiu takim schorzeniom jak na przykład dysplazja stawów biodrowych.

Jeżeli dieta BARF dla szczeniaka jest odpowiednio zbilansowana, nie ma przeciwwskazań. Musimy jednak również pamiętać żeby bezwzględnie gotować produkty, które zawierają w sobie dużo skrobii, gdyż wtedy stają się one dużo łatwiejsze do strawienia przez szczeniaka bez „dojrzałego” przewodu pokarmowego.

Skontaktuj się z dietetykiem lub weterynarzem, który pomoże Ci sformułować plan posiłków, jeżeli masz obawy, że nie zdołasz sprostać potrzebom swoich szczeniąt. Wzrost psa to krytyczny moment w odżywianiu, który może mieć opłakane skutki zdrowotne w przyszłości, jeżeli nie podejdziemy do niego z wystarczającą dozą uważności. Uzyskanie porady eksperta zapewni, że zapewniasz swojemu szczeniakowi wszystko, czego potrzebuje do prawidłowego rozwoju.

Gdzie Kupić Karmy BARF dla Psa?

Na początek może być nam ciężko skomponować samemu zbilansowany przepis dla naszego psa. Nie jest to zresztą na początku naszej surowej ścieżki polecane jeśli nie mamy potrzebnej wiedzy z zakresu dietetyki. Istnieją co prawda kalkulatory internetowe, które takie zapotrzebowanie pomagają obliczyć, jednak nie jest to pomoc której wartość można postawić na równi z wiedzą dietetyka zwierzęcego.

Z pomocą mogą przyjść tutaj dostępne na rynku gotowe karmy BARF. Oferta na rynku jest obecnie duża, od gotowych karm po kateringi. Karmy te są idealnie zbilansowane, i można je przechowywać w lodówce oraz w zamrażarce. Rozwiązanie to oszczędzi nam stresu i czasu związanych z przygotowywaniem surowych posiłków, i sprawi, że zawsze będziemy mieć przygotowany posiłek pod ręką.

Warto również pamiętać o suplementacji w diecie BARF. Standardowo właściciele którzy decydują się żywić swoje psy surową dietą decydują się na takie suplementy jak probiotyki, niezbędne kwasy tłuszczowe, czy minerały. Dobierając suplementy weźmy pod uwagę nie tylko wagę i wiek, ale również aktualny stan zdrowia naszego psa. 

Do diety poleca się włączyć na przykład drożdże browarnicze, które stanowią idealne źródło witamin z grupy B, które wspomagają zdrową skórę, włosy, oczy oraz funkcjonowanie wątroby i układu nerwowego nie tylko u ludzi, ale także u zwierząt domowych.

Celebrytą wśród suplementów możemy zdecydowanie nazwać olej z łososia. Jest on bogaty w kwasy tłuszczowe omega 3 i może zapewnić nam między innymi takie korzyści jak zwalczanie stanów zapalnych, poprawa pracy układu nerwowego, utrzymanie miękkiej i lśniącej sierści oraz wzmocnienie układu odpornościowego.

Z kolei algi morskie są jednym z najbogatszych roślinnych źródeł minerałów (magnezu, manganu, jodu, sodu, fosforu, wapnia, potasu), aminokwasów i witamin (A, C, E, K i B). Są one bogate w przeciwutleniacze które chronią przed wolnymi rodnikami, a więc chronią również przed nowotworami.

Tekst napisany przez
Aleksandra Pawłowska 
Absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie. Ostatnie dwa lata studiów spędziła na szlifując umiejętności kliniczne na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. W trakcie studiów aktywna członkini Koła Naukowego Medyków Weterynaryjnych i przewodnicząca International Veterinary Students’ Association. Największa fanka jamników, i właścicielka jednego z nich. Pasjonatka nauki, literatury faktu i kuchni azjatyckiej.